XV-ӧд
нэм помын шылад туялысь Иоанн Тинкторис
аслас гижӧдын вӧлі пасйӧма шыяслӧн выль
ӧтлаасьӧмъяс (терцияяс) йылысь. Наӧн
тшӧкыда вӧдитчӧмаӧсь Англияса шылад
тэчысьяс (композиторъяс). Петӧмаӧсь
терцияясыс йӧзкостса шыладысь.
Эм
кык терция сикас: ыджыд терция да ичӧт
терция. Ыджыд терцияын нотаяслӧн
тэрыблунъяс лӧсялӧны 5:4 моз, ичӧт терцияын
– 6:5 моз.
Каям
“до”-сянь ыджыд терция мында вылӧ,
артмӧм нотасянь бара каям ичӧт терция
мында вылӧ. Сэки миян артмас “соль” (а
ыджыд да ичӧт терцияяс ӧтлаалӧны
квинтаӧ): “до”-лӧн тэрыблуныс кӧ x
Гц, мӧд ноталӧн тэрыблуныс 5x/4 Гц, а
коймӧдыслӧн (6/5)·(5x/4)
= 3x/2 Гц.
Кор
тайӧ лӧсьӧдӧм куим шы ӧтпырйӧн юргӧны,
артмӧ аккорд – ыджыд куима шы.
Кайны
кӧ медводз ичӧт терция мында вылӧ, а
сэсся ыджыд терция мында вылӧ, бара
артмас квинта. Тайӧ шыяссьыс лӧсьӧдӧм
аккорд шусьӧ ичӧт куима шыӧн.
Ми
тӧдам: Пифагор тэчасын “ре” да “до”-лӧн
тэрыблунъяс лӧсялӧны 9:8 моз, сідзи жӧ
лӧсялӧны “ми” да “ре”-лӧн тэрыблунъяс.
Сідзкӧ, “ми” да “до” лӧсялӧны (9:8)·(9:8)
= 81:64 моз. Тайӧ пӧшти (но абу стӧч) 5:4 =
80:64.
Со
миян и артмис мытшӧд: кыдзи колана ногӧн
лӧсьӧдны “ми” нотасӧ? Тадзи, медым “до
– ми – соль” нотаяс ӧтпырйӧн мичаа
юргисны, али Пифагор тэчас серти, али
кутшӧмкӧ коймӧд ногӧн?
Кыдзи мукӧд нотасӧ
лӧсьӧдны?
Шылад
ворсысьяслы ковмис корсьны ӧти кывйӧ
воӧм (компромиссъяс). Та йылысь ме
висьтала мӧдысь.
