Релятивизм теория йылысь кыв-мӧд

Ыджыд массаа чутӧ гравитация закон серти усьӧ мӧд чут, сы вылын пукалӧ видзӧдысь (наблюдатель). Тайӧ усьӧмыс бӧрся видзӧдӧ вӧрзьӧдчытӧм морт. Мый вермисны эськӧ шуны видзӧдысьясыс ӧта-мӧдыслы? (Гӧгӧрвоӧда улынджык.)

Вӧрзьӧдчытӧм видзӧдысь:

Кӧть и матыстчан,

Шар пытшкас

Некор он пыр.

Усьны веркӧсас ковмас тэд

Помтӧма дыр.

Усьысь видзӧдысь:

Ме нин шар пытшкас.

Регыдӧн

Шӧрӧдзыс воа.

Кытчӧ веськала сэсся?

...А кадыс сэн лоас?

 

Со кутшӧм кад парадокс артмӧ!

Гӧгӧрвоӧда. Релятивизм теория серти, сьӧкыд чутсӧ гӧгӧртӧма аслыспӧлӧс сфераӧн. Сiйӧ шусьӧ лоӧмтор вӧртасӧн (горизонт событий). Вӧрзьӧдчытӧм видзӧдысь аддзӧ: усьысь чутыс некор тайӧ сфера пытшкас оз пыр, лоӧмтор вӧртасас помтӧма дыр усяс. А усьысь видзӧдысь аддзӧ: сфера пытшкас сійӧ пырӧ пома кадӧн (за конечное время); сыысь унджык, сфера шӧрӧдзыс воас пома кадӧн! А мый лоас сэсся, кытчӧ усьысь чутыс веськалас да позяс-ӧ видзӧдысьыс кад урчитны (гашкӧ, и “сэсся” кыв лӧсявтӧм?), наука нинӧм оз шу.

Но тайӧ, дерт, идеальнӧй модель: масса оз вермы куйлыны ӧти чутын.