“ОЛӦМ ВОРСӦМ” – 2

пома лыда ловъя клеткаа – состоящий из конечного числа живых клеток

Висьталам нӧшта некымын интереснӧй тэчас йылысь.

R-пентамино. Тайӧ 5 ловъя клеткаысь тэчас; сійӧс петкӧдлӧма серпас вылын:

R-пентамино эволюционируйтӧ вель дыр; 1103 вежсьӧм бӧрын артмӧ 8 блок, 4 мазі чом, 1 пыж, 1 тупӧсь, 1 караб (тайӧ натюрмортъяс, найӧ оз нин вежсьыны), куим клеткаа 4 осциллятор (кыдз ми тӧдам нин, найӧ “бергалӧны” шӧр клетка гӧгӧр) да 6 планер (найӧ диагональӧд “лэбӧны”, вӧрзьӧдчытӧм торъяссянь ылыстчӧмӧн).

Конвей юалӧм. Эм-ӧ ӧтырышъя быдмысь тэчас? Стӧчджыка кӧ, позьӧ-ӧ татшӧм торъяланлуна тэчассӧ лӧсьӧдны:

1) сійӧ пома лыда ловъя клеткаа;

2) кӧть кутшӧм ыджыд лыд он босьт, кутшӧмкӧ здукӧ артмас сыысь унджык ловъя клетка.

Татшӧм тэчассӧ – планер ружйӧ (серпас вылын) вӧлі лӧсьӧдӧма 1970-ӧд вося ноябрын массачусетса математикъясӧн. 40-ӧд вежсьӧм бӧрын артмӧ медводдза планер, а быд 30 вежсьӧм бӧрын “чужӧ” выль планер.

Планер ружйӧ эволюция бӧрын:

Ӧтырышъя быдмысь тэчас нӧшта ӧти сикаса – сідз шусяна “паровозъяс”. Найӧ мунӧны планеръяс либӧ космическӧй корабльяс моз, но туйсӧ ас бӧрсяыс кольӧны. Шуам, эм планер ружйӧа туйсӧ кольысь паровоз.

Райса сад (либӧ Эдем сад) – тайӧ конфигурация, кодлӧн водзвывса тэчасыс абу; нинӧм оз вермы пӧрны сыӧ ӧти вежсьӧм мысти. (Татшӧм нимыс сетӧма, райса сад оз артмы эволюция бӧрын да.)

Ӧти пример серпас вылын петкӧдлӧма; сійӧс лӧсьӧдӧма Р. Бэнкс 1971 воын.