ДИДОНАЛЫ НӦДӦМ ЙЫЛЫСЬ

Тир карын олӧма-вылӧма сар ныв, Дидона. Медым мездысьны аслас неморт воксьыс, коді пуксьӧма сарӧ да виӧма верӧссӧ, чукӧртас ичмоньыс матыссаяссӧ дай пышъяс чужан карсьыс. Дыр мунӧмаӧсь найӧ карабъясӧн рытыввывлань Мушӧр саридзӧд, вадор пӧлӧныс, да бӧръяпом аддзӧмаӧсь Африка кыркӧтшысь лӧсяланаин, кытчӧ позьӧ вӧлі овмӧдчыны. А сэтчӧс важ олысьяслы абу дерт окота выль йӧзсӧ лэдзны, и ковмас Дидоналы мунны сёрнитчыны ыджыдныскӧд, Ярб нима саркӧд. Мӧдыс и шуӧ: сымда пӧ сета тэныд мутортӧ, мыйта верман кытшавны ӧш куӧн. Мудер да сюсь сар нылыс абу сэк усьӧма шогӧ: пыр и тшӧктас вундавны кусӧ вӧсни визьясӧ, кӧртавны ставсӧ ӧти кузь тасмаӧ-гезйӧ да кытшавны сійӧн вель паськыд эрд, кытчӧ и кыпӧдласны сэсся Карфаген кар (финикияса ногӧн сійӧ шусьӧ Картадашт "Вылькар").

Кутшӧм нӧ ногӧн колӧ пуктыны тасмасӧ му вылӧ, медым сійӧ кытшалас паськыдджык эрд? Вочакывйыс та вылӧ абу и сьӧкыд: тасмасӧ колӧ пуктыны кытшвизь пӧлӧн.

Математикаын татшӧмтор йылысь со кыдзи шуӧны: индӧм кузьтаа кытшалан чукля визьяс пӧвстысь колӧ бӧрйыны татшӧм визь, медым сійӧ гартас медся паськыд эрда мыгӧрсӧ. Важся Элладаын нин математикъяс да философъяс гижлӧмаӧсь: татшӧм мыгӧрӧн пӧ лоӧ кытш, эськӧ лючкиӧдз подулавны тайӧс найӧ абу на вермӧмаӧсь.

                                      кытшалан чукля визь - замкнутая кривая

Медпаськыд ыдждаа мыгӧр йылысь юалӧмсӧ и шуӧны Дидоналы нӧдӧмӧн. Сійӧс позьӧ тӧдны-югдӧдны, вӧдитчан кӧ вежласян арталӧмӧн (вариационнӧй исчисленньӧӧн). Ме буретш велӧда тайӧ дисциплина кузя студентъясӧс. Вежласян арталӧмсӧ сӧвмӧдӧмаӧсь XVІІІ–XІX нэмъяс чӧж нималана математикъяс: Эйлер, Лагранж, Гамильтон, Якоби, Вейерштрасс да мукӧд.

P.S. Текст редактируйтіс Ӧньӧ Лав.