Рёло куимпельӧса − 4

• эрд — площадь
• ӧтпасьтаа мыгӧр — фигура постоянной ширины 
• тшӧтшкӧс — плоскость
  

Кыдзи нӧшта позьӧ вӧдитчыны Рёло куимпельӧсаӧн?

Ачыс Франц Рёло (1829−1905), немеч инженер, туялӧма ӧти сикаса мунӧм мӧд сикаса мунӧмӧ вуджӧдан механизмъяс. Кутшӧмсюрӧ механизмъяслӧн юкӧннас вӧлі Рёло куимпельӧса. Вӧлӧмкӧ, водзынджык, 1830-ӧд воясӧ, Рёло куимпельӧсаӧн вӧдитчӧмаӧсь нин руӧн уджалан машинаяс вӧчигӧн.

Ми висьтавлім, кыдзи Рёло куимпельӧса быгыльтчӧ квадрат пытшкын (тыр бергӧдлӧм бӧрын сійӧ вевттьӧ квадратсӧ пӧшти дзоньнас — эрд серти кӧ, 98%-ысь унджык). Тайӧ принцип серти уджалӧ Уаттлӧн дрель (сы йылысь гижлім нин) да кинопроекторын плёнка йӧткан механизм. Рёло куимпельӧса эм Люмьер вокъяслӧн машинаын

да "Луч−2" проекторын.

Вайӧй ӧні тӧд вылӧ уськӧдам: Рёло куимпельӧса — ӧтпасьтаа мыгӧр. Та вӧсна, пуктам кӧ пӧв Рёло куимпельӧса подула цилиндръяс вылӧ, сійӧ кутас быгыльтчыны сідзи жӧ бура, кыдзи и гӧгрӧс цилиндръяс вылын. 

(А бур кӧлеса Рёло куимпельӧсаысь оз нин артмы: быгыльтчигас сылӧн шӧрчутыс вешъялӧ ӧтарӧ-мӧдарӧ.)

История йылысь кыв-мӧд

Кӧть куимпельӧсаыслы сетӧма 19-ӧд нэмся инженерлысь нимсӧ, сы йылысь тӧдӧмаӧсь ёна водзджык. Шуам, 18-ӧд нэмын Леонард Эйлер туялӧма ӧтпасьтаа мыгӧръяс, сійӧ пӧ и Рёло куимпельӧса йылысь гижлӧма. Куимпельӧсаыс паныдасьлӧ Леонардо да Винчилӧн гижӧдъясын; сы отсӧгӧн вӧлі лӧсьӧдӧма ставмувывса мусерпас: му веркӧсыс юклӧма кӧкъямыс пельӧ, быд юкӧн петкӧдлӧма тшӧтшкӧс вылын кыдзи Рёло куимпельӧса.

Но и таысь на водзын йӧзыс тӧдлӧмаӧсь тайӧ мыгӧр йывсьыс: шуам, Брюгге карын Нотр-дам вичколӧн некымын ӧшиньлӧн формаыс — буретш Рёло куимпельӧса; вичкосӧ лэптӧмаӧсь 12−13-ӧд нэмӧ.